ADDENDA
(z łac. addere - dodawać) - dodatki i uzupełnienia do tekstu publikowanego, takie jak aneksy i appendiksy
ADENOID
migdałek gardłowy
ADSTRAT
rodzaj języka, z którego bierze się zapożyczenia w państwach wielojęzycznych
ADWEKCJA
napływ przemieszczających się poziomo mas powietrza atmosferycznego nad określone obszary, będący jedną z przyczyn zmian pogody
AFFABILE
określenie wykonawcze: pogodnie, z wdziękiem
AFRAKTA
flota statków wiosłowych starożytnej Grecji, mających postać galer z odkrytymi stanowiskami dla wioślarzy
AGATIS
rodzaj z rodziny araukariowatych obejmujący około 20 gatunków wiecznie zielonych, długowiecznych drzew iglastych, rosnących w lasach tropikalnych i subtropikalnych od Indochin po Fidżi, cenionych ze względu na dobrej jakości drewno i żywice kopale
AJMALINA
alkaloid z grupy ibogain, stosowany jako środek leczniczy w chorobach serca (arytmia, migotanie komór)
AKCYŹNIK
urzędnik państwowy pobierający akcyzę
AKTINIDIA
drzewiaste pnącze z rodziny aktinidiowatych, na ogół dwupienne, uprawiane dla soczystych owoców, rosnące w Azji
ALBEDO
stosunek ilości promieniowania odbitego do promieniowania padającego
ALBIGENS
członek francuskich sekt quasi-dominikańskich z XII wieku, odznaczający się wielką pobożnością i ascetycznym trybem życia
ALCEJSKI
strofa alcejska - rodzaj strofy czterowierszowej spotykanej w poezji antycznej
ALCZERINGA
sfera sacrum u Aborygenów; alcziranga
ALGONK
(proterozoik, eozoik) - eon w historii Ziemi zaliczany do prekambru, trwał od 2,6 mld do 570 mln lat temu
AMFISBEN
przedstawiciel podrzędu gadów łuskonośnych, prowadzących podziemny tryb życia; zwitnik, obrączkowiec, amfisbena
AMICYCJA
dawniej: przyjaźń
AMOFOSKA
sztuczny nawóz mineralny wieloskładnikowy: azot, fosfor i potas
ANTIHALO
(nieodmienne) - warstwa przeciwodblaskowa podłoża fotografii
ANTREJKA
w gwarze poznańskiej = przedpokój, ganek
ANTYBROŃ
broń służąca do zwalczania innej broni
APLEGIER
w ogrodnictwie: odkład, sadzonka powstała przez ukorzenienie bocznego pędu; ablegier;
ARAPAIMA
ryba słodkowodna z rodziny kostnojęzykowych
ARDITI
oddziały ochotnicze w armii włoskiej podczas I wojny światowej, przeznaczone do zadań specjalnych
ASSOLUTA
środowiskowo o primadonnie, primabalerinie: najlepsza, najwyższej klasy
ASTRAGAL
półwypukły ornament architektoniczny złożony z naprzemiennie ułożonych pałeczek i krążków;
ATONON
wyraz nieposiadający własnego akcentu
AUGMENT
gramatyczny prefiks e charakteryzujący formacje czasu przeszłego w szeregu starych języków indoeuropejskich
AUKUBA
niski krzew Dalekiego Wschodu o zimotrwałych liściach
AUSWEIS
auswajs, zaświadczenie o zatrudnieniu wydawane Polakom przez okupantów niemieckich
BACHMAT
nieduży, bardzo wytrzymały koń wierzchowy, używany dawniej przez jazdę tatarską i polską
BADAN
garbnik wyodrębniony z bergemii, rośliny występującej na wyżynach Azji Środkowej
baggala
dwu- lub trzymasztowa łódź, spotykana u wybrzeży Oceanu Indyjskiego; baghala
BAJERYT
minerał, wodorotlenek glinu
BAKCHEJ
w poezji antycznej stopa wierszowa składająca się z jednej sylaby krótkiej i dwóch długich
BAKLAWA
ciasto z masą migdałową ropowszechnione w krajach bałkańskich
BALBECKI
przymiotnik od Baalbek (miasto w Libanie)
BALISTYT
proch bezdymny, opracowany w roku 1888 przez Alfreda Nobla, stosowany jako paliwo rakietowe, proch artyleryjski itp.
BALONFOK
trójkątny, silnie wypukły żagiel na statkach sportowych, zastępuje fok
BANDOLET
pas skórzany przewieszony przez ramię, używany przez jazdę w XVII i XVIII wieku do zawieszania na nim lekkiej broni palnej;
BANDURKA
ludowy ukraiński instrument muzyczny szarpany, mała bandura
BANKROFT
Kanadyjska odmiana jabłoni - zimowe owoce z karminowym rumieńcem
BARBARIA
brak kultury, prymitywizm
BARKÓWKA
pióro na skrzydle ptaka leżące bezpośrednio w pobliżu tułowia
BAROBUS
pojazd samochodowy odpowiednio wyposażony, umożliwiający doraźne wydawanie posiłków, dań barowych, napojów; barowóz
BARONET
angielski tytuł szlachecki, niższy od barona, dziedziczny w linii męskiej
BAROWÓZ
inaczej barobus, pojazd samochodowy wyposażony w urządzenia barowe
BASETORN
nieco większa odmiana klarnetu altowego; basethorn, rożek basetowy, rożek basowy
BAŁAGUŁA
woźnica, furman
BAŁAKAĆ
regionalnie: gadać, opowiadać, gawędzić, zwłaszcza w gwarze lwowskiej
BEGUINE
powolny taniec ludowy z Martyniki, należący obecnie do kanonu tańca towarzyskiego. W żargonie polskich muzyków taniec ten zwany jest powszechnie beginką.
BEKMANIA
roślina pastewna z rodziny traw, występująca w Europie, zachodniej Syberii i na Kaukazi
BELUARDA
ruchoma wieża oblężnicza
BERAJTER
dawniej, osoba ujeżdżająca konie wierzchowe, nauczyciel jazdy konnej
BEWATRON
cykliczny akcelerator cząstek naładowanych; kosmotron; synchrotron protonowy
BILBIL
ptak śpiewający z rzędu wróblowych
BLEKAUT
wygaszenie świateł na scenie w celu oddzielenia od siebie scen sztuki
BLIKOWAĆ
silnie odbijać światło w kierunku obiektywu aparatu lub kamery
BLIZZARD
gwałtowny, zimny wiatr północno-zachodni w Ameryce Północnej
BLUETKA
drobny utwór sceniczny popularny w drugiej połowie XIX w., fraszka jednoaktowa
BOGHEAD
rodzaj węgla powstałego ze szczątków roślin wodnych; boghed
BOGUWOLA
ptak wróblowaty, owadożerny, charakteryzujący się barwnym upierzeniem, żyjący w lasach podzwrotnikowych półkuli wschodniej; wilga
BOKOCHÓD
rodzaj pająka z rodziny ukośnikowatych
BOLDYNA
alkaloid z liści - składnik preparedu boldine
BOTFORT
dawniej: but przeznaczony do konnej jazdy
BRACERO
kontraktowy robotnik meksykański, pracujący zwykle w USA
BRAKTEAT
średniowieczna moneta wybita jednostronnie z cienkiej blaszki na miękkiej podkładce
BRODIAGA
włóczęga, obieżyświat, łazik; bradziaga; bradiaga
BRYFOK
prostokątny lub traezowy żagiel rejowy podnoszony na fokmaszcie szkunera
BUMAŻKA
zdrobnienie od: bumaga (papier urzędowy, dokument)
BUSCOPAN
Słowo zostało usunięte z OSPS
Słowo zostało usunięte z OSPS
lek ziołowy rozkurczający mięśnie gładkie
BUSZBOK
antylopa afrykańska; zamieszkuje lasy na południe od Sahary
BZYKOT
dźwięk wydawany przez lecącego owada, kulę itp.; bzyk, bzyczenie, bzykanie
CAIRN
cairn terrier, jedna z ras psów, należąca do grupy terierów, zaklasyfikowana do sekcji terierów krótkonożnych
CARDOX
urządzenie do bezpiecznego urabiania węgla w warunkach grożących wybuchem
CASHEW
orzech nerkowca (nanercza zachodniego)
CEGLARKA
maszyna do produkcji cegieł
CEKROPKA
drzewo z rodziny morwowatych; cekropia; drążnia
CENTRYFUGA
przestarzale: wirówka
CERATONIA
szarańczyn strąkowy, gatunek zimozielonego drzewa należący do rodziny bobowatych. Występuje dziko i w uprawie w regionie śródziemnomorskim. Strąki nazywane są chlebem świętojańskim.
CEREUS
roślina z rodziny kaktusowatych rosnąca na pustynnych terenach Meksyku i Półwyspu Kalifornijskiego; pałczak, otąg
CERTÓWKA
rodzaj sieci zastawianej do połowu cert
CHARGOT
potocznie: gardłowy, chrypliwy dźwięk, głos; charkot, charchot
CHARŁAĆ
być przez dłuższy czas słabym, mizernym, cierpiącym, chorowitym; cherlać
CHIRAGRA
aretretyzm powodujący bóle i zniekształcenie stawów palców dłoni
CHIWIAN
drzewo z rodziny biegunecznikowatych; przetrwał; ajlant; bożodrzew; ailant
CHUDEUSZ
potocznie: człowiek chudy, wynędzniały; chudzielec, chudziak, chudzina
CICISBEO
(z włoskiego) - przyjaciel domu adorujący panią domu, mający w stosunku do niej dwuznaczne zamiary
CLADUS
jednostka klasyfikacyjna w systematyce organizmów
COMEBACK
triumfalny powrót do życia publicznego, odzyskanie popularności po okresie zapomnienia;
CONNAMRA
rasa kuców pochodzących z Irlandii
CUMBIA
rytmiczna muzyka z Kolumbii, również taniec do tej muzyki
CURACAO
likier pomarańczowy o zawartości ok. 40% alkoholu
CYZELER
człowiek rzeźbiący w metalu; cyzelator
CZEPIGA
rączka pługa konnego; ptak zamieszkujący w Afryce
CZICZEWA
język z rodziny bantu używany w południowo-środkowej Afryce
CZUBRICA
(z bułgarskiego) - przyprawa uzyskiwana z cząbru górskiego, charakterystyczna dla kuchni bułgarskiej. Czubricy używa się głównie do zup, mięs, fasoli i serów, a także do kanapek.
DAIMYO
tytuł japońskich książąt feudalnych; dajmio
DEBEŚCIAK
potocznie, żartobliwie: ktoś, kto jest najlepszy w czymś, mistrz
DEESIS
(nieodmienne) motyw związany z ikonografią chrześcijańską, polegajacy na trójczęściowym obrazowaniu osób świętych - centralną postacią jest Chrystus, obok Maryja, a następnie Jan Chrzciciel.
DEJDWUD
podwodna część statku; dejwud
DEWADASI
tancerka hinduska wykonująca religijne tańce
DEZABIL
swobodny strój domowy poranny lub nocny; niekompletne ubranie, strój negliżowy
DIAPAUZA
u stawonogów (głównie owadów): okresowe zwolnienie procesów rozwojowych organizmu, będące formą przystosowania do przetrwania niekorzystnych warunków środowiska, np. suszy, chłodów
DIATRYBA
przemówienie albo utwór literacki wyrażające protest lub krytykę
DIDGERIDOO
instrument dęty australijskich aborygenów; didjeridoo
DIGAMBARA
przedstawiciel jednego z dwóch głównych (obok śwetambarów) kierunków w łonie dźinizmu
DILDO
sztuczny członek służący do masturbacji
DIPAWALI
hinduskie święto ku czci bogini Lakszmi; diwali
DIPTEROS
typ świątyni w starożytnej Grecji, której naos otaczała dwurzędowa kolumnada
DIUSZESA
odmiana gruszy o zielonożółtych, soczystych owocach
DOLCIAN
dulcian, dulcino - instrument muzyczny, prototyp fagotu
DOLERYT
skała magmowa o składzie bazaltu, lecz gruboziarnista
DOTCOM
w żargonie informatycznym: firma internetowa
DRAKKAR
wojenny żaglowiosłowiec Wikingów z III-XI w.; bezpokładowy z jednym masztem rejowym
DRAPARNIA
scenariusz filmowy
DREHBUCH
urządzenie stosowane w fabryce papieru do drapania filcu
DRESIARA
przedstawicielka subkultury młodzieżowej, młoda dziewczyna nosząca dres jako ubranie codzienne, charakteryzująca się zaczepnym, agresywnym zachowaniem, często popełniająca drobne lub poważniejsze przestępstwa
DROPSZOT
w tenisie - uderzenie piłki od dołu skracające jej lot
DRYGUŚ
dryguś zmienny - gatunek pająka z rodziny skakunowatych
DRZEWIGA
owad z rodziny drzewigowatych, pasożytujący w stadium larwalnym w czerwiu pszczelim
DUBELTAK
półfabrykat powstały przy wyrobie podkładów kolejowych z kłód, w postaci belki o szerokości równej szerokości podkładu, a grubości równej podwojonej wysokości podkładu
DUNGIJA
jednomasztowy statek wodny z trójkątnym żaglem używany w starożytnych Indiach
DUUMWIRAT
wspólne rządy dwóch osób
DWUKONKA
dorożka dwukonna
DWUOKSAN
organiczny związek chemiczny w postaci bezbarwnej, oleistej cieczy; dioksan, dwutlenek dwuetylenu
DYFTONG
połączenie dwu samogłosek w jednej sylabie
DYPTAM
bylina z rodziny rutowatych
DYSFORIA
uczucie przygnębienia, złe samopoczucie, reagowanie rozdrażnieniem
DŻEREŃ
rodzaj antylopy żyjący na stepach Mongolii
DZIERŻAK
cepisko - dłuższa część cepa, trzymana w ręku przy młóceniu
DZIWOŻONA
w mitologii słowiańskiej: złośliwa boginka, nieprzychylna ludziom
DZONGKHA
język urzędowy Bhutanu
EGOFONIA
charakterystyczne nosowe brzmienie głosu chorego, występujące np. przy zapaleniu płuc
EGOTYK
człowiek, którego cechuje egotyzm, przesadnie zajmujący się własną osobą
EGZOKARP
cienka warstwa zewnętrzna owocni tworząca skórkę owocu
EJDETYK
człowiek zdolny do przeżywania wyobrażeń w sposób niezwykle wyrazisty
EKRONITA
mieszkaniec Ekronu, miasta biblijnego
EKSZAPAŚNIK
były zapaśnik
EMISKOP
przyrząd do pomiaru wielkości emisji światła, stosowany głównie w optoelektronice
EMPLOI
zawodowa specjalność aktora, np. amant;
ENKAUSTA
dzieło wykonane techniką enkaustyki, antycznej techniki malarskiej polegającej na stosowaniu jako spoiwa wosku pszczelego i nakładaniu farb na gorąco
ENZOOTIA
występowanie zachorowań na daną chorobę zakaźną, wśród zwierząt na danym terenie, na stałym zwiększonym poziomie
EPENDYMA
rodzaj tkanki glejowej w formie nabłonka (z pojedynczej warstwy komórek); wyścieła komory mózgowe i kanał środkowego rdzenia kręgowego
EPILACJA
depilacja; usuwanie owłosinia w celach leczniczych bądź kosmetycznych
ERGOGRAF
przyrząd do graficznego zapisu pracy mięśni
ESHAELKA
Słowo zostało usunięte z OSPS
Słowo zostało usunięte z OSPS
motocykl marki SHL
ESPLANADA
szeroka ulica z aleją spacerową, promenada. Pierwotnie była to niezabudowana przestrzeń przed fortyfikacjami, najczęściej pas pomiędzy miastem a twierdzą, dający doskonałą widoczność i możliwość prowadzenia ostrzału
ESTUARIUM
poszerzone, lejkowate ujście rzeki, powstałe w wyniku działania pływów morskich
ETNARCHA
tytuł nadawany przez władców krajów hellenistycznych i przez Rzym władcom krain zależnych
FAGOSOM
wakuola powstająca okresowo w komórce w przebiegu fagocytozy lub pinocytozy, przyczyniająca się do trawienia i zużytkowania substancji wchłoniętych do komórki
FAJFOKLOK
przyjęcie popołudniowe, odbywające się zwykle o godzinie piątej; fajf; five o'clock
FALOWNIK
urządzenie do przetwarzania prądu elektrycznego
FARSIDŁO
potocznie licha farsa
FASSAIT
minerał, glinokrzemian wapnia, magnezu i żelaza
FEREZJA
obszerny płaszcz męski pochodzenia wschodniego, noszony w Polsce w XVI i XVII wieku
FIDYBUS
przestarzale: cienkie drewienko lub zwitek papieru do zapalania fajki, papierosa, cygara
FILDEKOS
rodzaj przędzy bawełnianej
FILODIUM
liść o płaskim ogonku i zanikłej blaszce liściowej
FILOKSERA
owad z nadrodziny mszyc; winiec
FILUNG
płycina, ramiak, filunek; w stolarstwie: płaszczyzna otoczona wypukłą listwą
FISTUŁA
instrument muzyczny, piszczałka organowa o wysokim brzmieniu, także przetoka; owrzodzenie w postaci kanału łączącego różne jamy ciała z powierzchnią
FIZETYNA
barwnik z grupy flawonów, używany do barwienia wełny i skór
FLEROW
pierwiastek chemiczny o symbolu Fl
FLIGEL
dawniej: skrzydło okienne lub listewka do zawieszenia półki na ścianie; dawniej: fligel-adiutant - oficer pełniący służbę u boku panującego
FLOGISTON
w alchemii: hipotetyczna substancja palna, której istnieniem tłumaczono procesy spalania i utleniania
FLOGOPIT
minerał z grupy łyszczyków; brązowa mika
FOKKER
Słowo zostało usunięte z OSPS
Słowo zostało usunięte z OSPS
holederski samolot marki Fokker
FONTINA
łagodny włoski ser owczy, żółty, o maleńkich oczkach i jasnobrązowej skórce
FORLUK
przedni luk na statku
FORMIARZ
giser, wyrabiający formy na odlewy
FOSFÓR
przestarzale: fosfor
FREIHERR
(z niemieckiego) najniższy i jeden z najstarszych niemieckich tytułów arystokratycznych odpowiadający baronowi, niższy od grafa (hrabiego).
FRIMAIRE
trzeci miesiąc we francuskim kalendarzu rewolucyjnym - od 21-23 XI do 20-22 XII
FRULLATO
technika gry stosowana na niektórych instrumentach dętych (najczęściej na flecie) dająca efekt zbliżony do tremolo, ale wykonywana na nieprzerywanym dźwięku i bez zmiany jego wysokości.
FULMENIT
kruszący materiał wybuchowy, stosowany w górnictwie węglowym
GAGMAN
pracownik wytwórni filmowej specjalizujący się w tworzeniu gagów
GALAGO
małpiatki afrykańskie o długim ogonie. Charakteryzują się długim ogonem i nocnym trybem życia.
GALALIT
tworzywo sztuczne znajdujące zastosowanie do wyrobu ozdobnej galanterii i przedmiotów użytkowych
GANASZE
płaskie, półokrągłe kości czaszki konia
GANDYSTA
zwolennik programu walki politycznej o niepodległość Indii, sformułowanego przez M.Gandiego
GERYDON
mały, narożnikowy stolik o jednej nodze, na drobiazgi, kwiaty itp.
GHUL
w wierzeniach przedmuzułmańskiej Arabii: zły duch, demon, zwykle rodzaju żeńskiego, pojawiający się pod postacią zwierząt (głównie hien), potworów lub wiedźm
GLIPTAL
bezbarwna żywica błonotwórcza z grupy poliestrów wykorzystywana do wyrobu lakierów
GLORIOZA
pnącze z rodziny liliowatych, występujące w rejonach międzyzwrotnikowych Afryki i Azji oraz na Madagaskarze
GRABISKO
długi trzonek, na którym osadzone są grabie
GRAFIOZA
choroba wiązu, po raz pierwszy zidentyfikowana w Holandii w 1920 roku
GRĄŻYCA
nazwa kaczki nurkującej dla zdobycia pokarmu, np. czernica, edredon
GRINOKIT
minerał, siarczek kadmu
GRUPENSEKS
potocznie o seksie grupowym
GRUPOID
zbiór z jednym działaniem określonym na elementach tego zbioru, tzn., że każdej uporządkowanej parze elementów tego zbioru przyporządkowany jest jednoznacznie pewien element tego zbioru
GUDŁAJ
obraźliwe określenie Żyda
HALIFAKS
łyżwa z zaokrąglonym czubem - nazwa wywodzi się od miasta w Kanadzie
HALOIZYT
minerał, uwodniony krzemian glinu; glageryt
HEKELFON
dęty instrument muzyczny, rodzaj barytonowego oboju
HERBATNI
przymiotnik od słowa herbata; róża herbatnia
HIERODULA
w starożytnej Grecji niewolnica przeznaczona do służby świątynnej, szczególnie w świątynii Afrodyty
HIGHBROW
(nieodmienne) intelektualista pogardliwie odnoszący się do kultury masowej
HIKIKOMORI
ciągłe siedzenie w domu i zerwanie kontaktów ze społeczeństwem
HILLMAN
Słowo zostało usunięte z OSPS
Słowo zostało usunięte z OSPS
samochód marki Hillman (brytyjska marka samochodów powstała na początku XX wieku, zniknęła z rynku w 1977 roku)
HIPERGOL
paliwo rakietowe reagujące przez samo zetknięcie się z utleniaczem
HIPERYZM
błędna forma językowa uważana przez mówiącego lub piszącego za poprawną
HIPURYT
kopalny małż o asymetrycznej muszli, skałotwórczy, żyjący gromadnie w ciepłych morzach w okresie górnej kredy
HOLLINA
stalowa lina używana na traulerze do ciągnięcia sieci po dnie morza; lina holownicza
HOMARZEC
gatunek skorupiaka z rodziny homarów
HORNFELS
drobnoziarnista skała metamorficzna, której charakterystycznymi składnikami są: andaluzyt, kordieryt i granat
HOŁOBLA
w zaprzęgu jednokonnym dyszel połączony z chomątem
HURDYCJA
w średniowiecznych budowlach obronnych: drewniana galeria na zewnątrz murów, z której miotano pociski i wylewano na atakujących wrzące ciecze przez otwory w podłodze
HYDATODA
twór na liściach służący do wydalania nadmiaru wody
ICHTYS
słowo, którego 6 liter stanowi skrót chrześcijańskiego wyznania wiary (Iesous Christos Theou Yios Soter - Jezus Chrystus Syn Boga Zbawiciel)
IDYLLIK
autor sielanek; idyllista
IHAHA
wyraz naśladujący głos konia
IKSIKSELKA
potocznie: odzież, bielizna o rozmiarze XXL
IMPETYK
osoba wybuchowa, gwałtowna; raptus, pasjonat
INKRUSTATOR
artysta wykonujący inkrustacje (pokrywaniu przedmiotu powierzchnią np. ze złota lub kości słoniowej)
IRYJSKI
rzadko: związany z Irlandią; irlandzki
IZOMALT
małokaloryczny środek słodzący
JACZEJKA
dawniej w ZSRR: podstawowa komórka partii komunistycznej
JAJOWAR
przyrząd kuchenny do gotowania jajek
JAKUBKA
linka z grubymi węzłami umieszczonymi w równych odstępach, służąca zwykle do wspinania się z łodzi na statek
JAPONKA
plastikowy lub gumowy sandał noszony na bosą stopę, trzymający się na dwóch paskach przechodzących między palcami
JAREŃSKI
przymiotnik od: Jaren (siedziba rządu Republiki Nauru)
JASMON
nienasycony keton, bezbarwna ciecz o zapachu jaśminu występująca w niektórych roślinnych olejkach eterycznych, otrzymywana także syntetycznie, używana w przemyśle perfumeryjnym
JEBUDU
wulgarny wyraz oddający głośny upadek, uderzenie; łubudu
JOGACZAR
wyznawca hinduskiej szkoły fiozoficznej utworzonej na gruncie buddyzmu
JURGIELT
dawniej: roczne wynagrodzenie dowódców wojskowych i niektórych urzędników; roczny żołd;
JURODIWYJ
osoba nawiedzona albo udająca taką, mająca według ludzi przesądnych dar jasnowidzenia lub przepowiadania
JUŻAK
rasa psów owczarskich; owczarek południoworosyjski
KADARYTA
przedstawiciel lub zwolennik szkoły teologicznej w islamie, uznającej że czyny człowieka są wynikiem jego wolnej woli
KAKEMONO
japoński obraz lub napis kaligraficzny na rolce jedwabiu albo papieru, ze sznurkiem do zawieszania na górnej krawędzi i drążkiem obciążającym na dolnej
KALCYFOB
roślina żyjąca tylko w środowisku kwaśnym; acydofit, acidofit
KALOMEL
minerał i związek chemiczny
KAMBIUM
warstwa komórek łodygi, pnia i korzenia drzew i krzewów; miazga łykodrzewna
KAMBRYK
płótno bawełniane podobne do batystu, używane do wyrobu podszewek
KAMLOT
miękka tkanina płaszczowa z wełny wielbłądziej
KANAANI
niemiecka rasa kotów krótkowłosych
KANTARYDA
chrząszcz z rodziny oleicowatych (majkowatych)
KANTYLENA
melodia o charakterze lirycznym
KAPEWU
[czytaj: kapeWU] słowo potoczne, używane w formie pytania, znaczące tyle co: rozumiesz? kapujesz?
KARDYF
gatunek angielskiego węgla kamiennego charakteryzujący się wysoko kalorycznością i łatwopalnością
KASACZEK
zdrobnienie od kasak - luźna bluzka damska zapinana od tyłu lub kurtka noszona przez dżokejów
KATOL
pogardliwie: katolik; papista
KAULERPA
glon z typu zielenic; pełzatka
KAUSZA
metalowa ramka w kształcie pierścienia, usztywniająca i chroniąca pętlę na końcu liny przed zgnieceniem; sercówka, chomątko
KCYŃSKI
przymiotnik pochodzący od nazwy miejscowości Kcynia
KEDGEREE
jednogarnkowa potrawka z wędzonej ryby i ryżu wywodząca się z Indii, a rozpropagowana w Anglii
KELYFIT
odmiana węgla kamiennego
KERAMZYTOBETON
materiał budowlany o dobrych właściwościach odpornych na temperaturę, wilgoć itp.
KERYGMAT
w pierwotnym chrześcijaństwie: orędzie o śmierci i zmartwychwstaniu Jezusa i o znaczeniu tych wydarzeń, głoszone jako Dobra Nowina i apel o nawrócenie
KIDSBAND
dziecięcy zespół wokalny wykonujący muzykę pop
KIECCZYNA
potocznie: licha sukienka, kiecka
KIGELIA
drzewo z rodziny bignoniowatych; drzewo kiełbasiane
KIMBERLIT
magmowa skała głębinowa z rodziny perydotytu, zawierająca diamenty
KINDERBAL
bal, zabawa dla dzieci
KLABZDRA
gwarowo: tęga, zaniedbana kobieta
KNIFOFIA
roślina z rodziny liliowatych; wstydlin
KOKSAGIZ
(z tureckiego kok-sagyz) gatunek mniszka z rodziny złożonych, występujący w górach Tienszan, niekiedy uprawiany dla pozyskiwania kauczuku występującego w jego soku mlecznym
KOMENSAL
organizm pozostający w symbiozie z innym organizmem
KOMIĘGA
łódź wydrążona z wielkiej kłody drzewa do jednorazowego spływu z biegiem rzeki
KONDOMAT
automat do sprzedaży prezerwatyw
KONKLAWE
zgromadzenie kardynałów dokonujące wyboru nowego papieża
KONTYSTA
pracownik księgowości zapisujący operacje finansowe na kontach
KOPROLIT
skamieniały ekstrement zwierząt kopalnych, składający się głównie z fosforanów
KOSTOTOM
przyrząd chirurgiczny w postaci mocnych metalowych nożyc o krótkich ostrzach do przecinania żeber i innych cienkich kości
KÓSZKA
słomiany ul; koszka
KOWERKOT
gęsta tkanina wełniana, półwełniana lub bawełniana, o splocie skośnym rządkowym lub pochodnym od atłasowego 5-nitkowego
KRECHTAĆ
o krektunach: wydawać urywany, pojedynczy ton w okresie toków; krektać
KREPIDOMA
3-stopniowa (zwykle) podbudowa świątyni greckiej
KRÓCICA
pistolet o krótkiej lufie i małej donośności, używany w XVII i XVIII wieku
KSOANON
wczesnoarchaiczna rzeźba grecka o przeznaczeniu kultowym
KSYLOFAG
gatunek saproksyliczny odżywiający się drewnem (głównie owady - termity, niektóre kornikowate). Ksylofagi najliczniej występują w lasach, zwłaszcza lasach naturalnych. Należą do nich groźne szkodniki drzew.
KUCZMAN
przedstawiciel muchówek z rodziny kuczmanowatych
KUPROR
stop miedzi z aluminium służący do wyrobu sztucznej biżuterii
LABLAB
roślina zielna z rodziny bobowatych; fasolnik egipski; lobia
LAHAR
gwałtowny spływ błota powstałego z popiołów i pyłów wulkanicznych
LAHMACUN
tradycyjna potrawa wschodnia, nazywana także pizzą arabską, ormiańską lub turecką
LAJZER
łajza, włóczęga
LAKKOLIT
lakolit - intruzja zgodna, jedna z form zjawisk plutonicznych związanych z intruzją (wdzieraniem się magmy w skorupę ziemską i nieprzedostaniem się jej na powierzchnię). Lakkolit ma kształt bochenka, soczewki lub grzyba.
LANDGRAF
tytuł niemieckich feudałów; do 1806 roku udzielny władca terytorialny w Turyngii i Hesji
LANGSKIP
wiosłowo-żaglowy okręt skandynawski używany w średniowieczu przez Wikingów
LAUDES
lauda; modlitwa pochwalna odmawiana o wschodzie słońca
LEDERHOSE
skórzane spodnie na szelkach noszone w Bawarii i Tyrolu
LEGGERO
określenie wykonawcze: lekko, z łatwością, z wdziękiem, z gracją; leggiero, leggiadro
LENICJA
osłabienie artykulacyjno-akustyczne danego dźwięku
LETKIEWICZ
potocznie: człowiek lekkomyślny, lekkoduch
LEWANT
polski statek towarowy
LEŻNIA
drewniana belka, na której się opiera więźba dachowa; murłata; namurnica; namur
LIBACYJKA
zdrobnienie od libacja: popijawa, biba, bibka, hulanka, uczta pijacka
LICEISTA
przestarzale: uczeń liceum
LIKLINA
linka roślinna, którą są obszyte krawędzie żagli w celu ich wzmocnienia
LINALIL
olejek eteryczny o zapachu cytrusowym, stosowany w przemyśle perfumeryjnym
LITERAK
szary, skorupiasty porost, mający czarne owocniki, przypominające hieroglify; pismak
LLANERO
[czytaj: janero lub ljanero] konny pastuch na stepach Kolumbii i Wenezueli
LOFIKS
brykiet z nieoczyszczanego naftalenu, nasycony pakiem, służący do rozpalania palenisk węglowych
LOL
wykrzyknik używany do wyrażenia śmiechu, rozbawienia
LOMBR
gra w karty rozpowszechniona w XVII w., jeden z prototypów brydża
LUCJAN
rodzaj ryb z rodziny lucjanowatych; Lutjanus
MAHAJUGA
w kosmologii indyjskiej: pełen cykl czterech jug; ćaturjuga
MAKART
makartowski kwiat, bukiet; zasuszony, barwiony kwiat lub bukiet kwiatów i traw
MAKSURA
miejsce w meczecie przeznaczone dla władcy
MARATTI
dzianina osnowowa przypominająca milanez, odznaczająca się dużą rozciągliwością, o niespadających oczkach; używana na kostiumy kąpielowe i bieliznę damską.
MARYSTA
członek zgromadzenia zakonnego założonego w 1816 roku przez księdza Colin w Lyonie
MAZHAB
szkoła klasyczna prawa muzułmańskiego
MENDEL
miara liczbowa, piętnaście sztuk, czwarta część kopy, stosowana głównie na wsi
MENDELEW
promieniotwórczy pierwiastek chemiczny o symbolu Md, niewystępujący w stanie naturalnym w przyrodzie
MESZUGE
człowiek niespełna rozumu
MEURSAULT
[czytaj: merSO] burgundzkie wino o lekko słodkim smaku
MEZOSKAF
statek głębinowy, używany głównie do celów naukowo-badawczych
MIGNON
stopień czcionki równy siedmiu punktom typograficznym (2,632 mm); kolonel
MIKOŁAJ
osoba przebrana za Świętego Mikołaja
MINETTA
żyłowa skała magmowa z grupy lamprofirów
MIRCEN
organiczny związek chemiczny z grupy węglowodorów nienasyconych, składnik olejków eterycznych
MODERNA
środowiskowo o modernizmie
MODYSTA
osoba zajmująca się wyrobem i sprzedażą ubiorów lub kapeluszy damskich; modniarz
MOFETA
chłodny wyziew gazów wulkanicznych, złożony głównie z dwutlenku węgla, występujący na terenach wulkanicznych i powulkanicznych
MONTEJUS
ciśnieniowy aparat do okresowego przetłaczania cieczy
MORNAY
sos beszamelowy przyprawiony tartym serem (zwykle grujerem lub parmezanem)
MOTOWĄZ
rodzaj sieci do połowu węgorzy i innych ryb dennych - długi sznur połączony z całym szeregiem sznurów opatrzonych haczykami
MROZOWISKO
inaczej zmrozowisko, mała polanka śródleśna, w której nocą powstają przymrozki
MSZYWIOŁ
bezkręgowiec, o ciele w zwapniałej pochewce, żyjący w dużych koloniach w morzach lub wodach słodkich
MUCHARSKI
przymiotnik pochodzący od nazwy miejscowości Mucharz, leżącej w Małopolsce, w powiecie wadowickim
MUKARNAS
w architekturze muzułmańskiej motyw dekoracyjno-konstrukcyjny
MYSZOWÓR
inaczej tafa, wiewiórka workowata - drapieżny torbacz żyjący w Australii
MYŁKUS
samiec zwierzyny płowej z nieprawidłowo rozwiniętym porożem
MŁOTOWIERTARKA
elektronarzędzie przeznaczone głównie do wiercenia otworów w betonie, kamieniu, marmurze itp.
NACHUR
ssak z rodziny krętorogich, zamieszkujący wysokogórskie rejony Himalajów
NAHUA
język aztecki
NAJĄDRZE
część męskiego narządu rozrodczego, przylegająca do górnej części jądra
NARTEKS
długi, wąski przedsionek w kościele
NARZYNKA
narzędzie ręczne, skrawające, służące do nacinania lub wykańczania gwintów
NATUFSKI
natufska kultura - kultura mezolitu występująca na terenach Bliskiego Wschodu
NICDOBREGO
(nieodmienne) - nicpoń
NIEOGAR
potocznie: osoba mało rozumna lub niezdarna
NIEŚPLIK
małe drzewo lub krzew z rodziny różowatych, o jadalnych owocach, występujące od Himalajów po Malezję; niesplik; miszpelnik; groniweł
NIEŻŁOP
nieżłop nakwietny - gatunek owada z rodziny bzygowatych
NIŻBIK
muchówka z rodziny łowikowatych
NOŻOZĄB
ssak drapieżny z epok plioceńskiej i plejstoceńskiej, mający olbrzymie kły
NUŻENIEC
roztocz, pasożyt torebek włosowych i gruczołów łojowych ssaków
OBIEGNIK
inaczej grupetto, ozdobnik; szybkie opisanie dźwięku jego górną i dolną sekundą
OBSŁONKA
osłonka, pokrywka, przykrycie
OCZAJDUSZA
łobuz, oszust, łotr
ODMULINA
osad, namuł usunięty z kotła parowozowego w czasie odmulania
ODZIEREK
(zwykle używane w liczbie mnogiej - odzierki) - odpadki powstające przy mizdrowaniu skór w garbarni
OKSEFT
dawna miara objętości cieczy od 200 do 400 litrów
OLIBANUM
żywica pozyskiwana z drzew rodzaju kadzidła rosnących na półpustyniach i obrzeżach pustyń północno-wschodniej Afryki, używana w produkcji kadzidła i perfum.
OOLONG
[czytaj: ulong] chińska herbata półfermentowana o dużej zawartości taniny i niewielkiej ilości kofeiny; ulung
ORIFLAMA
chorągiew, sztandar, znaki, będące symbolem oddania sprawie
ORSZOŁ
orszoł paskowany, orszoł prążkowany - gatunki chrząszczy z rodziny poświętnikowatych
OSSOBUCO
(nieodmienne - z włoskiego) - potrawa mediolańska - kolanko cielęce w sosie z wina z pomidorami
OSTINATO
wyrazisty motyw powtarzający się w utworze wielokrotnie
OSTREWKA
słup z żerdkami, na których układa się i suszy siano; ostew, ostrew, ostwica, suszak
OSZAST
deska boczna z pnia drewna, z jednej strony płaska, z drugiej zaokrąglona
OTUNIT
minerał, uwodniony fosforan uranylo-wapniowy, silnie promieniotwórczy; autunit
OTUŁEK
rodzaj z rodziny otułkowatych
PAKARANA
jedyny przedstawiciel gryzoni z rodziny o tej samej nazwie, zasiedlający wilgotne lasy tropikalne na wschodnich terenach południowoamerykańskich wyżyn
PANAMAKS
statek, którego wielkość wraz z ładunkiem pozwala na przepłynięcie przez system śluz Kanału Panamskiego
PARADUR
ostra, bakteryjna choroba zakaźna wywołana przez jedną z trzech rodzajów pałeczki salmonelli; paratyfus; dur rzekomy
PAREGRA
uboczna, drobna twórczość literacka danego autora, niezaliczana do jego twórczości podstawowej
PASIWUM
strona bierna w odmianie czasownika
PAWIMENT
podłoga, posadzka, zwłaszcza mozaikowa
PEGMATYT
grubokrystaliczny zespół mineralny występujący w magmowych skałach głębinowych i w skałach metamorficznych
PERFECT
potocznie: idealnie, znakomicie, świetnie, w stopniu doskonałym; perfekt
PETREL
ptak morski z rzędu rurkonosych; fulmar
PIDŻAK
przestarzale: kurtka, marynarka
PIMELEA
wiecznie zielony krzew zdobny z rodziny wawrzynowatych
PIRYDYNA
związek heterocykliczny; azyna
PIŚMICA
piśmica okółkóweczka - gatunek motyla z rodziny zwójkowatych
PLĄDRAK
plądrak czarny - gatunek pająka z rodziny osnuwikowatych
PLEREZA
fryzura męska, w której długie włosy, zaczesane do tyłu, zakrywają kark
PLESSYT
drobnokrystaliczna mieszanina różnych odmian żelaza niklonośnego, występująca w meteorytach żelaznych
PLEUSTON
ogół gatunków roślin i zwierząt pływających na powierzchni wód, głównie jezior
POBIJAK
rodzaj młota dwuręcznego służącego do prostowania blachy
PODKUREK
posiłek jedzony przed snem
PODNAWKA
ryba okoniokształtna z pierwszą płetwą grzbietową przekształconą w leżącą na głowie przyssawkę; remora
PODROZJAZDNICA
podkład kolejowy ułożony pod rozjazdem
PODWÓJCI
dawniej: zastępca, pomocnik wójta
PODŻYŁY
przestarzałe: będący w podeszłym wieku, mający wiele lat; podstarzały
POETESSA
przestarzale - poetka
POKUNA
sztuczna sadzawka pełniąca rolę zbiornika wodnego, będąca też miejscem rytualnych ablucji, budowana przy klasztorach cejlońskich buddystów
PONOR
(z języka serbskiego) - wchłon , na obszarach krasowych, miejsce gdzie wody strumieni, potoków czy rzek wpływają pod powierzchnię terenu. Forma terenu właściwa obszarom krasowym, mająca postać otworu lub korytarza wydrążonego przez wodę. Miejsce wpływu wód krasowych w podziemne korytarze.
PORYBLIN
rodzaj roślin z gromady widłaków
POSKOCZ
poskocz krasny - pająk z rodziny poskoczowatych, prowadzący podziemny tryb życia
POWIŚLAK
mieszkaniec Powiśla, dzielnicy Warszawy
PÓŁKOKS
rodzaj paliwa uzyskiwanego w procesie wytlewania węgli lub torfów
PRAATOM
teoretyczny zaczątek wszechświata mający skupiać w sobie całą materię i przestrzeń przed momentem Wielkiego Wybuchu
PRASADAM
w hinduizmie: pożywienie ofiarowane Bogu, który w zamian udziela błogosławieństwa i oczyszczenia, a także uświęca ów pokarm, który następnie spożywany jest przez wiernego; prasad, prasada
PREDELLA
część ołtarza spoczywająca na mensie, stanowiąca podstawę retabulum
PROSTKA
prostoliniowy odcinek rury o niezmiennym polu i kształcie przekroju
PRZEORZECH
wysokie drzewo o jadalnych nasionach i twardym drewnie; hikora; orzesznik
PSAMMIT
okruchowa skała osadowa o wielkości ziaren od 0,01 do 2 milimetrów, np. piasek, piaskowiec
PUSHBALL
gra zespołowa polegająca na przetaczaniu ogromnej piłki do bramki przeciwnika
PUZANEK
śledź kaspijski - ryba wędrowna
PŁACIWO
Słowo zostało usunięte z OSPS
Słowo zostało usunięte z OSPS
rzadko: płaca, zarobek
RACEMAT
substancja chemiczna nie wykazująca aktywności optycznej
RACHATŁUKUM
słodki wyrób cukierniczy, charakterystyczny dla wielu lokalnych kuchni, głównie z obszaru Półwyspu Bałkańskiego i Bliskiego Wschodu. Jest to tradycyjny smakołyk, zwykle o smaku owocowym i konsystencji galaretki, wyrabiany ze skrobi pszennej lub mąki ziemniaczanej oraz cukru.
RADOCHA
potocznie: radość, uciecha
RAKSZASA
złośliwy, zły demon w kulturze hinduskiej
RAPAKIWI
typ skały granitowej
REFAKCJA
rabat, rekompensata za towar uszkodzony, opust przy zakupie większej ilości towaru
REGOLIT
zwietrzała skała pokrywająca planety nie posiadające atmosfery
RETURKA
dawniej bilet powrotny
REWIETKA
krótkie widowisko estradowe
REZORCYNA
związek organiczny z grupy fenoli, wykorzystywany m.in. do syntez barwników
RIDBOK
rodzaj antylop z rodziny wołowatych
RIGAUDON
staroprowansalski taniec
RIKSDAG
Słowo zostało usunięte z OSPS
Słowo zostało usunięte z OSPS
jednoizbowy parlament królestwa Szwecji. Liczy 349 posłów, wybieranych na czteroletnią kadencję.
ROLLWERK
zwijany ornament
ROTUŁA
dawny poemat o charakterze pieśniowo-elegijnym, o tematyce religijnej lub moralistyczno-dydaktycznej
ROZHOWOR
dawniej, dziś książkowo: rozmowa, gawęda, gwar
RYMOPIS
człowiek, który układa wiersze
SAJMIRI
trupia główka (Saimiri sciureus), najmniejszy gatunek małpy szerokonosej zaliczany do rodziny płaksowatych, zamieszkujący lasy tropikalne północnej i środkowej części Ameryki Południowej oraz południowej części Ameryki Środkowej.
SAMISEN
shamisen, trzystrunowy japoński instrument muzyczny przypominający banjo.
SASAFRAS
niskie drzewo z rodziny wawrzynowatych
SCIOLTO
artykulacja przy grze na instrumentach smyczkowych, polegająca na wydobywaniu kolejnych dźwięków przez szybkie i zdecydowane pociągnięcia całym smyczkiem
SCJATYK
dawniej: człowiek cierpiący na rwę kulszową (scjatykę)
SECONDO
w utworach fortepianowych na cztery ręce: partia niższa, basowa, wykonywana przez grającego z lewej strony
SĘDZIOŁ
ptak z rodziny trogonów, zamieszkujący Amerykę Południową, podzwrotnikową Afrykę i Indochiny
SEFIRA
(dop. lm. SEFIROT) w kabale żydowskiej: każda z dziesięciu emanacji Boga
SELFAKTOR
przędzarka wózkowa; maszyna do wytwarzania przędzy
SERZYSKO
zgrubienie od ser
SFOSOWIEC
działacz SFOS-u (Stołecznego Funduszu Odbudowy Stolicy)
SIBUI
spokojne piękno i harmonia
SIERPOŃ
sierpoń żółty - błonkówka z rodziny gąsienicznikowatych
ŚILPAŚASTRA
silpasiastra, indyjski tekst zawierający reguły tworzenia dzieł plastycznych i architektonicznych
SKAJLAJT
świetlik; oszklone okno w dachu kabiny lub pokładzie statku
SKRĘCAK
tłocznik do skręcania
SKYLIGHT
skajlajt; oszklone okno w dachu kabiny lub pokładzie statku
SLABING
ciężka walcarka do walcowania wlewków na kęsiska; zgniatacz
SMUGACZ
dodatkowy ładunek pocisku artyleryjskiego, powodujący powstanie smugi świetlnej za wystrzelonym pociskiem
SNOWPARK
miejsce przeznaczone do uprawiania zimowych sportów ekstremalnych dla snowboardzistów oraz narciarzy
SOCCER
nazwa europejskiej piłki nożnej używana w krajach anglosaskich, głównie USA, dla odróżnienia od futbolu amerykańskiego
SOLFUGA
ciepłolubny pajęczak o segmentowanym głowotułowiu i odwłoku; owadożerny
SOSRĄB
spotykana w starych domach wiejskich gruba (zwykle zdobiona) belka stropowa biegnąca wzdłuż całego budynku.
SPLĄTEK
inaczej protonema, młodociane stadium gametofitu mszaków, powstaje z zarodnika
SPRZĘŻAJ
ogół zwierząt pociągowych wykorzystywanych w rolnictwie jako siła pociągowa
SPUSZCZEL
Spuszczel pospolity, spuszczel domowy – gatunek chrząszcza należący do rodziny kózkowatych
STRABIZM
zez, nierównoległe ustawienie gałek ocznych względem siebie, powodujące nieprawidłowe widzenie
STRASZYK
przedstawiciel rzędu owadów uskrzydlonych
STRĘTWA
węgorz elektryczny
STROBILA
część ciała tasiemca złożona z członów, na której osadzona jest główka
STRZEBLA
(Phoxinus), rodzaj ryb z rodziny karpiowatych. Występują w rzekach i wodach stojących Europy oraz północnej i środkowej Azji. W Polsce występują 2 gatunki strzebli (objęte ochroną gatunkową): strzebla potokowa (Phoxinus phoxinus) i większa od niej strzebla przekopowa (Phoxinus percnurus).
SUDOKU
popularna liczbowa gra logiczna, wywodząca się z Japonii
SUMSKI
obwód sumski - jeden z 24 obwodów Ukrainy
SUPRESJA
procesy komórkowe prowadzące do zniesienia lub osłabienia skutków mutacji
SUROWNIA
część cukrowni, w której buraki poddawane są wstępnemu przerobowi
SUTASZ
wyrób w postaci sznureczka oplecionego krzyżującymi się skośnie nićmi, używany m.in. do ozdabiania sukien, zasłon, a także jako naszywki przy mundurach
SWĘDOSZ
swędosz pajęczarz - błonkówka z rodziny nasteczników
SYCZOŃ
rodzaj ptaków z rodziny puszczykowatych
SYNTINA
benzyna syntetyczna otrzymywana z tlenku węgla i wodoru
SZARYNKA
fałdówka szarynka - gatunek motyla z rodziny niedźwiedziówkowatych
SZEPTUN
regionalnie: znachor, osoba lecząca zamawianiem
SZEWRET
imitacja skóry szewro
SZLAGON
ironicznie o szlachcicu jako o kimś niewykształconym, zasiedziałym na wsi
SZMIRUS
potocznie: twórca dzieł bez wartości artystycznej, artysta tworzący szmirę
SZWUNG
potocznie: zapał, entuzjazm
SZYMBORSKI
przymiotnik pochodzący od nazwy dzielnicy Inowrocławia Szymborze, dawnej wsi, miejsca urodzenia Jana Kasprowicza
TALWEG
linia najgłębszego koryta będąca podstawą do wytyczenia linii granicznej na rzekach żeglownych
TAMADA
w Gruzji: gospodarz i mistrz ceremonii uczty
TĘGOSKÓR
grzyby trujący, rosnący w lasach iglastych i liściastych
TEORBAN
instrument strunowy szarpany, rodzaj lutni basowej
TERMISIL
nazwa handlowa szkła krzemowo-borowego używanego do produkcji aparatury chemicznej i medycznej
TERPINEN
cykliczny węglowodór terpenowy, bezbarwna ciecz o zapachu cytrusowym
TOKSAFEN
środek owadobójczy, zawierający chlorokamfen; stosowany do zwalczania stonki ziemniaczanej, słodyszka rzepakowego i in.; nieszkodliwy dla pszczół; nisko toksyczny dla człowieka i zwierząt domowych.
TOMASYNA
uboczny produkt otrzymywany przy produkcji stali o dużej zawartości fosforu, znajdujący zastosowanie jako nawóz sztuczny w rolnictwie
TORERO
toreador, torreador, torrero; rzadko: główny uczestnik korridy, zadający bykowi zabójczy cios szpadą; espada, matador
TOREUTA
Artysta uprawiający toreutykę, sztukę artystycznej obróbki metalu, metaloplastykę
TORFNIAK
złoże torfu; obszar pokryty złożami torfu; torfowisko
TROMPA
narożne, stożkowate sklepienie złożone z jednego lub kilku łuków
TRZYSZCZ
chrząszcz z rodziny o tej samej nazwie, o długości ciała do 4 cm i jaskrawym ubarwieniu, często z metalicznym połyskiem
TSWANA
język z grupy bantu będący językiem urzędowym Botswany i RPA
TUBIASTY
mający kształt tuby
TUFOID
tuf zmieniony przez metamorfizm
TUJOPSIS
drzewo iglaste z rodziny cyprysowatych; żywotnikowiec japoński
TYBINKA
klapa z półtwardej skóry, będąca częścią siodła
TYFTYK
przykrycie na konia, najczęściej jedwabne, barwy szkarłatnej, przetykane złotem
TYIYN
1/100 soma, kirgiskiej jednostki pieniężnej
URDZIK
roślina górska z rodziny pierwiosnkowatych; jaślinek
URWISTEK
pojedyncza komórka glonu opleciona strzępkami grzybów, rozsypywana przez porosty w procesie rozmnażania bezpłciowego; soredium
UWAROWIT
minerał z grupy granatów, krzemian wapnia i chromu
UŻOCKI
przymiotnik od przepływającej przez Ukrainę i Słowację Rzeki Uż.
WAHABITA
wyznawca muzułmańskiej doktryny religijnej, która głosi powrót do pierwotnej czystości islamu oraz surowości i prostoty obyczajów
WAJANDOT
ptak należący do rasy kur typu ogólnoużytkowego, wyhodowanej około roku 1870 w Ameryce Południowej
WAŃCZOS
deska na klepkę, zwłaszcza do naczyń bednarskich
WAPNAMON
sztuczny dwuskładnikowy nawóz azotowo-wapniowy, powstający przez zmieszanie chlorku amonowego ze zmielonym węglanem wapniowym
WARISTOR
warystor; opornik elektryczny, zabezpiecza linie energetyczne przed nadmiernym napięciem
WASĄŻEK
zdrobnienie od wasąg - czterokołowy powóz podróżny
WELBOT
łódź okrętowa, wiosłowa lub wiosłowo-żaglowa, zwrotna, szybka, wąska, o ostrym profilu, wąskim dziobie i wąskiej burcie. Termin, dziś już historyczny, pochodzi od angielskiej nazwy whaleboat i oznaczał pierwotnie łódź używaną przez wielorybników w czasie polowań.
WELLNESS
styl życia, który ma zapewnić dobre samopoczucie, doprowadzić do harmonii pomiędzy ciałem, duchem i umysłem. Na wellness składa się wszystko, czym ludzie się otaczają, co robią, co konsumują, aby czuć się dobrze. Wellness uwzględnia psychologiczne, emocjonalne, intelektualne, towarzyskie, finansowe i fizyczne potrzeby człowieka.
WHIPPET
pies myśliwski o smukłej budowie ciała i długich, cienkich nogach
WILLEMIT
minerał, krzemian cynku; niekiedy stanowi rudę cynku
WINION
tworzywo sztuczne na przędzę do wyrobu sieci
WINYLOBENZEN
związek aromatyczny z alkenowym łańcuchem bocznym, używany do produkcji polistyrenu i kauczuku syntetycznego; styren
WKOLEJNICA
urządzenie służące do umieszczania wykolejonych wagonów z powrotem na szynach
WNIJŚĆ
dawniej: wejść
WOLFSZPIC
rasa psa stróżującego; szpic wilczy, szpic wilczasty
WOONERF
rodzaj ulicy na terenie mieszkaniowym, na której piesi i rowerzyści mają pierwszeństwo wobec pojazdów mechanicznych
WOŁCHW
w religii Słowian: wróżbita, mag
WPORZO
potocznie: w porządku; OK, okay, okej
WSADNICA
urządzenie mechaniczne służące do ładowania wsadu oraz wyładowywania koksu
WSPIĘGA
wspięga chińska, wigna, fasolnik chiński; roślina zielna z rodziny motylkowatych
WYCHUCHOL
ziemnowodny ssak z rodziny kretowatych; desman; chochoł
WYWILŻNA
muchówka z rodziny wywilżnowatych
YGGDRASILL
Słowo zostało usunięte z OSPS
Słowo zostało usunięte z OSPS
w mitologii północnogermańskiej rodzaj drzewa kosmicznego: gigantyczny, wiecznie zielony jesion, obejmujący stworzony świat i utrzymujący go przy życiu.
ZAMARNIK
pożyteczna błonkówka z rodziny gąsieniczników
ZAPŁOCIE
daw. miejsce za płotem lub przy płocie
ZARODZIEC
pierwotniak z rzędu krwinkowców, pasożytujący w czerwonych ciałkach krwi; plazmodium; cenocyt
ZASTODOLE
przestarzale: miejsce za stodołą
ZAWCIĄG
bylina lub krzew z rodziny ołownicowatych
ZDZIWKO
młodzieżowo: zdziwienie, zaskoczenie
ŻELOPIS
długopis z wkładem żelowym
ZESPÓRKA
pręt lub rurka przymocowane między dwiema równoległymi blachami prostopadle do nich, w celu wzmocnienia i usztywnienia konstrukcji.
ZGĘZIAŁY
w gwarze poznańskiej: zziębnięty, skulony
ZGRABKI
zgrabione z pola resztki zżętego zboża
ZOIL
niesprawiedliwy, złośliwy krytyk literacki
ZOOBENTOS
organizmy zwierzęce żyjące przy dnie morza lub jeziora
ZSYPNIA
wyrobisko o dużym nachyleniu lub komin do zsypywania urobku na niższy poziom
ŻUPANIA
okręg administracyjny podległy żupanowi
ŻYWIOŁAK
w fantastyce: istota magiczna stanowiąca ucieleśnienie danego żywiołu
ŁABUNIEC
przedstawiciel rodziny drapieżnych owadów z rodziny kosarzy